بحران تهران#

• تهران با جمعیت نزدیک به ۱۴ میلیون نفر، دچار آلودگی هوای سنگین است که روزانه جان حدود ۲۷ نفر را می‌گیرد. ☁️
• شبکه‌ حمل‌ونقل و زیرساخت‌های شهری فرسوده و فراتر از ظرفیت طراحی شده مصرف می‌شوند. 🚗🚧
• برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی باعث فرونشست سالانه بیش از ۲۵ سانتی‌متر در برخی مناطق شده است.
• تهران بر روی ده‌ها گسل فعال قرار دارد و کارشناسان احتمال وقوع زلزله‌ای با قدرت بالای ۶ ریشتر را بیش از ۹۰٪ در دهه آینده می‌دانند. 🌍💥
• خطر زلزله بزرگ می‌تواند محله‌های کامل را نابود و تلفات فاجعه‌بار ایجاد کند.

طرح انتقال به سواحل مکران#

• منطقه مکران در جنوب‌شرقی ایران، اقلیم نیمه‌خشک با تابستان‌های بسیار گرم و منابع آب محدود دارد اما موقعیتی راهبردی در کنار دریای عمان و بندر چابهار دارد. ⚓
• حامیان طرح، این منطقه را «صفحه سفید» برای توسعه اقتصاد دریایی و اتصال ایران به مسیرهای تجاری اقیانوس هند می‌دانند.
• اتصال بندر چابهار به شبکه ریلی کشور و کاهش وابستگی به تنگه هرمز از اهداف کلیدی است.

پیشینه تاریخی#

• ایده انتقال پایتخت به قبل از انقلاب اسلامی برمی‌گردد اما هر بار به دلایل سیاسی یا مالی شکست خورد.
• در دولت محمود احمدی‌نژاد، تلاش‌هایی برای انتقال بخشی از وزارتخانه‌ها به شهرهای دیگر انجام شد که مشکلات و مقاومت کارکنان باعث ناکامی شد.
• دولت حسن روحانی مطالعات امکان‌سنجی انتقال کامل پایتخت را مطرح کرد ولی به سرانجام نرسید.

اختلافات سیاسی#

• اصلاح‌طلبان: تمرکز بر دلایل زیست‌محیطی و ایمنی.
• اصولگرایان و سپاه پاسداران: تمرکز بر منافع اقتصادی و امنیتی و پروژه‌های عمرانی بزرگ.
• در نهایت تصمیم نهایی به تأیید رهبر انقلاب وابسته است.

چالش‌های مالی و فنی#

• برآورد هزینه: بین ۷۷ تا ۱۰۰ میلیارد دلار، معادل ۲۰ تا ۲۶٪ تولید ناخالص داخلی سال ۲۰۲۳. 📉
• نیاز به تأمین بودجه سالانه ۳.۸ تا ۵ میلیارد دلار برای دهه‌ها؛ با تحریم‌ها و محدودیت سرمایه‌گذاری خارجی، بسیار دشوار.
• ساخت زیرساخت‌های پایه چون آب (تأسیسات شیرین‌سازی به ظرفیت ۵۰۰ هزار مترمکعب/روز)، انرژی (۱۰۰۰ مگاوات)، راه‌آهن، جاده، فرودگاه و شبکه دیجیتال از صفر.
• شرایط اقلیمی: دمای بالای ۴۵ درجه سانتی‌گراد و خطر امواج گرمای غیرقابل سکونت تا سال ۲۰۵۰. 🌡️
• مثال‌های بین‌المللی: پایتخت جدید مصر و اندونزی با هزینه‌های بسیار بیشتر از برآورد اولیه و پیشرفت کند.

هزینه انسانی و اجتماعی#

• انتقال وزارتخانه‌ها ممکن است جابجایی جمعیتی بیش از یک میلیون نفر را در پی داشته باشد.
• مقاومت کارکنان، فقدان خدمات رفاهی و فرهنگی در شهر جدید و از دست رفتن هویت و مرکزیت فرهنگی تهران.
• خطر نارضایتی اجتماعی در استان سیستان و بلوچستان، اگر طرح به‌عنوان ابزاری برای کنترل تلقی شود.

دیدگاه کارشناسان#

• زلزله‌شناسان: انتقال پایتخت را برای کاهش خطر جانی ضروری می‌دانند.
• شهرسازان: سرمایه‌گذاری در بهسازی تهران را عملی‌تر می‌دانند.
• تحلیلگران استراتژیک: هشدار نسبت به تشدید تهدیدات دریایی و فشارهای بین‌المللی.

جمع‌بندی#

طرح انتقال پایتخت ایران به ساحل مکران، وعده ایمنی از زلزله، کاهش آلودگی و ورود به عرصه تجارت دریایی را می‌دهد. اما هزینه‌های عظیم، شرایط اقلیمی طاقت‌فرسا، ضعف زیرساخت، خطر جابجایی اجتماعی و اختلافات سیاسی احتمال موفقیت را کاهش می‌دهد. خطر اصلی این است که پروژه به جای نجات کشور، به نمادی از اولویت‌گذاری اشتباه تبدیل شود. 🌊🏗️❓